Zelfs af en toe slaappil slikken is gevaarlijk

Wie slaappillen neemt, loopt vier keer meer risico op voortijdig overlijden dan iemand anders. Dat blijkt uit grootschalig Amerikaans onderzoek. "Slaapmiddelen zijn gevaarlijk, want ze kunnen leiden tot overlijden door hartziekten en kankers", zeggen de onderzoekers. "Zelfs bij wie ze maar af en toe gebruikt." Eén op de drie Belgen gebruikt wel eens een slaapmiddel. Eén op de tien Belgen zelfs dagelijks.



De resultaten van het onderzoek staan vandaag in het gezaghebbende vakblad British Medical Journal. De mogelijke effecten door factoren als leeftijd, ziekte, overgewicht, alcohol en sigaretten zijn weggefilterd, dus de onderzochte groep en controlegroep zijn identiek. Toch zijn er enorme verschillen in de sterftecijfers. De groep die slaapmiddelen gebruikte (zo'n 10.000 personen van gemiddeld 54 jaar die gedurende zo'n 2,5 jaar werden gevolgd) maakte vier keer vaker kans op voortijdig overlijden dan de controlegroep van zo'n 23.000 mensen die geen slaapmiddelen gebruikten. Af en toe een pilletje slikken, bleek niet veel minder risicovol. Wie minder dan 18 slaappillen per jaar slikt (dus minder dan twee per maand), heeft al een verhoogd risico van factor 3,5. Wie er meer dan 138 per jaar slikt (minstens één om de twee à drie dagen) loopt 5 keer meer risico om vroeger te sterven.
De wetenschappers onderzochten niet het mogelijk dodelijke effect van de producten op zich. Maar ze deden een epidemiologische studie - ze gingen na welke groep het hoe verging. En dat was dus niet min. "De gebruikers van slaapmiddelen kregen vaker dodelijke hartziekten en kankers", zegt hoofdonderzoeker Daniel Kripke van het slaapcentrum van de universiteit van Scipps (Californië). Bij de gebruikers van slaapmiddelen uit de groep van 'benzodiazapines' (voornamelijk spierverslappers, zoals Loramet en Halcion) bleek het overlijdensrisico nog 8% groter dan bij de groep van de zogenaamde 'Z-drugs' (voornamelijk hypnotische werking, met merknamen als Stilnoct, Imovane, Sonata). Dokter Kripke concludeert zelf: "Ons onderzoek is duidelijk: slaapmiddelen zijn gevaarlijk. Wij dokters moeten heel dringend ons voorschrijfgedrag gaan herzien."

Slaapapneu

Ook professor Johan Verbraecken van het slaapcentrum van het Antwerpse UZA, is verrast: "Dit zijn bijzondere cijfers." Dat de Amerikanen meer lymfeklierkanker, longkanker, dikkedarmkanker en prostaatkanker vonden dan andere types tumoren, wekt zijn belangstelling. "Dat wijst op een specifiek biologisch mechanisme dat we nog niet kennen. We wisten wél al dat slaapapneu ongeveer een dubbel zo groot risico geeft op plotse dood door een hartinfarct of -ritmestoornissen tijdens de slaap. Slaapapneu komt bovendien erg vaak voor en neemt toe door gebruik van slaapmiddelen. Mogelijk is dat een deel van de verklaring. Ook bleek het verhoogde risico op voortijdig overlijden bij oudere personen nog iets groter. Slaapmiddelen voorschrijven voor bejaarden, daar moeten we nog extra mee oppassen."

Eén Belg op drie

Eén op de drie Belgen gebruikt wel eens een slaapmiddel. Eén op de tien Belgen doet dat zelfs dagelijks en dat gemiddeld negen jaar lang. Er wordt al lang gewaarschuwd voor het verslavende effect. De beschreven nevenwerkingen waren tot nu toe 'slechts' zaken als slaperigheid, sufheid en traagheid overdag en een verminderde reactiesnelheid. Maar dit is toch andere koek. "Als we de Amerikaanse cijfers mogen extrapoleren naar België, zouden we spreken over 5.000 doden per jaar - louter door het gebruik van slaapmiddelen" zegt Verbraecken. "Dat is enorm. Ter vergelijking: er zijn 750 Belgische verkeersdoden per jaar. Wat wel opvalt in de Amerikaanse studie is dat ook in de controlegroep 50 tot 80% aan overgewicht lijdt, wat op zich ook tot vervroegd overlijden kan leiden. In Europa hebben we maar half zoveel mensen met overgewicht. Maar halveer die 5.000 doden tot 2.500, dan zijn het er nog veel te veel. Laat dit onderzoek een flinke waarschuwing zijn: slaapmiddelen voorschrijven of ernaar vragen aan de arts moet echt teruggeschroefd."

Plantaardig alternatief niet per se onschuldig

Een alternatief is er, maar niet per se in de vorm van een plantaardig middel. Dat zegt professor Verbraecken van het slaapcentrum van UZA Antwerpen: "'Plantaardig' is vaak zo hoog geconcentreerd, dat het eenzelfde indringende effect heeft als een chemisch middel. Veel plantaardige slaapmiddelen werken op bijvoorbeeld valeriaan, waarvan we weten dat het op dezefde receptoren inwerkt als de spierontspannende benzodiazepines." Met andere woorden: plantaardige middelen zijn wél zonder voorschrift, maar daarom niet per se onschuldiger. Een echt alternatief voor wie een slaapprobleem heeft is... cognitieve gedragstherapie. Verbraecken: "Een slaapmiddel zorgt uiteindelijk maar voor een oppervlakkige slaap, ook al voelt het niet zo. Wat het best helpt, is het natuurlijke slaapritme heropbouwen, begeleid door een psycholoog die het hele slaapproces toelicht én de valkuilen aanwijst." (ADW)

Bron