Protonradiotherapie bij behandeling kanker

Kliniek nodig voor veiligere bestralingstherapie 

Er moet in Nederland een centrum komen voor protonradiotherapie. En eigenlijk drie centra. Dat vinden (kinder)artsen, wetenschappers en patiënten. Protonradiotherapie is een alternatieve stralingstherapie voor de behandeling van kanker.

De protontherapie is net zo effectief tegen tumoren als de traditionele röntgentherapie, maar protonen beschadigen het omringende weefsel veel minder dan de fotonen van de röntgentherapie. Vooral bij de bestraling van tumoren op heel gevoelige plekken als de hersenen, de ogen en het hart, is de protontherapie een uitkomst volgens de wetenschappers en artsen.
Ook kinderen met kanker zouden veel baat hebben bij deze vorm van bestraling. Kinderen hebben veel snel delende cellen. Zij ontwikkelen nu vaak tien of twintig jaar na een kankerbehandeling met bestraling nieuwe kankers juist door die bestraling. Bovendien kunnen zo nodig hogere doseringen straling gebruikt worden omdat de bijwerkingen van de protonstraling veel minder zijn.
Jaarlijks komen er in Nederland zo'n 75.000 kankerpatiënten bij. 45.000 daarvan worden behandeld met bestraling. Het aantal nieuwe bestralingspatiënten loopt naar verwachting op tot 58.000 per jaar in 2015. Tien tot twintig procent (ergens tussen de 5.000 en de 10.000) van hen zou met protontherapie behandeld moeten worden.

Protonversneller
De protontherapie gebeurt met behulp van een protonversneller. Dat is een enorm apparaat van een paar meter hoog en 6 tot 10 meter doorsnee. Het apparaat versnelt protonen met behulp van electrische en magnetische velden tot de gewenste snelheid. Die kan oplopen tot de halve snelheid van het licht.
De protonen gaan via bundelgeleiders (zeer sterke magneten) van tientallen meters lang naar de behandelruimtes waar ze uiteindelijk als bundel van een paar millimeter doorsnee op de tumor worden gestraald. Hoe sneller de protonen, hoe dieper ze doordringen in het lichaam. Voor de plaatsing van de protonapparatuur is een gebouw nodig met verschillende verdiepingen en van 100 bij 50 meter.
De bouw van een protonenkliniek kost 100 tot 150 miljoen euro. Er is een staf van hoogopgeleide mensen nodig van 50 mensen en dan kunnen jaarlijks 2000 patiënten geholpen worden. Vandaar dat er drie centra nodig zijn. De behandelkosten per patiënt gaan rond de 30.000 euro bedragen. Traditionele röntgentherapie kost circa 20.000 euro per patiënt en chemokuur tot 50.000 euro.

Onderzoek
In Maastricht is een onderzoek begonnen om te berekenen hoeveel kosten uitgespaard worden door het gebruik van protontherapie in plaats van röntgentherapie (minder schade aan omliggend weefsel, minder nieuwe kankers). Critici vinden dat er nog geen onomstotelijk bewijs is voor de beweerde voordelen van de protontherapie. Wereldwijd zijn er nu zo'n 40.000 mensen mee behandeld in vooral de VS, Japan en Duitsland. Ook in Zweden, Italië, Frankrijk, Engeland en Zwitserland draaien protonklinieken. Wereldwijd zijn er 28 in werking, waarvan 8 in Europa. Verder zijn er in Europa 7 klinieken gepland.
De critici vinden dat er eerst nog jarenlange geanonimiseerde trials moeten worden uitgevoerd om vast te stellen of protontherapie daadwerkelijk beter is. In België is vorig jaar een protonkliniek tegengehouden met dit argument en met het argument dat koolstofionen nog betere resultaten geven en dat die techniek over een paar jaar ingezet zou kunnen worden.
Op het ogenblik gaan er elk jaar een beperkt aantal patiënten uit Nederland naar de kliniek in Villingen in Zwitserland. Die moeten daar gemiddeld twee maanden blijven. Vooral voor jonge kinderen een zware belasting bovenop de last van hun levensbedreigende ziekte.

Consortia
Er zijn in Nederland drie consortia bezig de stichting van een protonkliniek voor te bereiden. In Groningen (Universitair Medisch Centrum Groningen met het Kernfysisch Versneller Instituut); in Delft (TU Delft, Erasmus Medisch Centrum, Leids Universitair Medisch Centrum, NKI-AvL) en Maastricht (Maastro Clinic, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Universiteitskliniek en Hogeschool RWTH Aken).
Het College voor Zorgverzekeringen moet de minister adviseren of de protontherapie in het basispakket van de zorgverzekering zou moeten komen. Dat advies komt over een paar maanden.
Donderdag vindt er in Delft een congres plaats over de noodzaak van protonklinieken in Nederland.

Bron