Een leven lang sterke botten

Het is geen oudevrouwtjesziekte, maar een stille epidemie die 800.000 Nederlanders heeft getroffen. Alleen weet lang niet iedereen dat hij osteoporose (botontkalking) heeft.

Elke zes minuten komt ergens in Nederland iemand bij de eerste hulp met een gebroken pols of andere breuk, die is ontstaan door osteoporose. Bij meer dan 60 procent van de ziekenhuizen wordt de fractuur gezet en de patiënt daarna naar huis gestuurd. Zonder dat ooit de term botontkalking valt.
Geriater Harald Verhaar en orthopedisch chirurg Peter van Roermund van het UMC Utrecht willen maar één ding: dat elke Nederlander zich bewust wordt van het gevaar dat op de loer ligt.

Elke vijftiger - met bepaalde risicofactoren - zou een botmeting moeten laten verrichten. Dat is een test waarbij de kalkhoudendheid van de botten in de rug en de heupen wordt gemeten. Als op één van die plaatsen meer dan 30 procent kalkverlies blijkt, is sprake van osteoporose. Door ontkalking worden de botten brozer en op den duur breken ze. Soms spontaan. De twee artsen hebben dat al vaak genoeg in hun praktijk gezien.

Mensen die in één jaar tijd 15 centimeter korter werden en voorover gebogen gingen lopen. Of die een boek uit de kast pakten en spontaan een ruggenwervel braken.
Zulke scenario’s zijn volgens Verhaar en Van Roermund echt niet nodig. Met osteoporose kun je prima leven, als je er op tijd bij bent.
De aandoening komt zowel voor bij mannen als vrouwen. Hoewel het ook op jongere leeftijd al kan voorkomen, krijgen de meeste vrouwen het na hun 50ste. Bij mannen komen de verschijnselen vaak tien jaar later.
,,Vrouwen in de overgang verliezen oestrogeen,’’ vertelt geriater Verhaar. Dat hormoon speelt een rol bij de menstruatie en bij de opbouw van botten. ,,Bij een man gaat vanaf zijn 45ste het testosterongehalte omlaag. Hij heeft op zijn 50ste een hoger oestrogeengehalte dan een vrouw.’’

Chirurg Van Roermund stelt dat wie zijn hele leven sterke botten wil houden, jong moet beginnen. Elke zeven jaar vernieuwt het skelet en rond het 25ste levensjaar wordt de zogenaamde ‘piekbotmassa’ bereikt. Daarna gaat het vernieuwen langzamer en vanaf het 35ste levensjaar begint de ontkalking.
,,Een hoge botdichtheid als kind scheelt op latere leeftijd al gauw 10 procent,’’ aldus Verhaar. Voor sterke botten is het belangrijk om elke dag minimaal 1000 milligram calcium te nuttigen. ,,Voor kinderen is dat nog belangrijker dan voor volwassenen. Die hoeveelheid haal je uit vier zuivelproducten per dag.’’ De rest komt uit andere voedingsmiddelen. Goede calciumbronnen zijn bijvoorbeeld bladgroenten, graanproducten, fruit en verse kruiden als basilicum.

Daarentegen wijzen studies uit dat overmatig gebruik van suiker, zout en vet juist botrovend werken. Verder zijn roken en overmatig alcoholgebruik slecht.
Naast voeding houdt beweging de botten sterk. Ook hiermee moet jong worden begonnen. ,,Kinderen van nu zijn steeds ongezonder,’’ zegt Van Roermund. ,,Ze worden met de auto naar school gebracht, spelen minder buiten en sporten minder.’’

Verhaar houdt een pleidooi voor regelmatig ‘gewichtsdragende’ oefeningen. ,,Joggen, wandelen, touwtjespringen, traplopen of boodschappen doen. Het is niet voor niets dat astronauten na een half jaar in de ruimte 20 procent aan botdichtheid hebben verloren.’’
Een derde aspect voor het krijgen en houden van sterke botten is zonlicht. De twee artsen geven het advies om tussen april en september dagelijks ten minste een half uur met blote armen en gezicht in de zon door te brengen. ,,Om calcium vanuit de darmen in het bloed naar de botten te brengen is vitamine D nodig. Dat haal je deels uit voeding, maar grotendeels via je huid uit de zon.’’
Een grote risicogroep ziet Verhaar daarom in allochtone vrouwen, die ook in de zomer volledig bedekt rondlopen. ,,Ze hoeven niet in bikini, maar zon is belangrijk.’’

Verder is het goed om op bepaalde risicofactoren te letten. ,,Heb je familieleden die wel eens een heup hebben gebroken, of heb je zelf wel eens iets gebroken? Heb je een body mass index onder de 19 of gebruik je bijvoorbeeld prednison?’’
Om die reden krijgt elke vijftiger die in het UMC komt met een fractuur, een vragenlijst voor de neus. ,,Als er uit de antwoorden blijkt, dat ze twee of meer risicofactoren hebben, krijgen ze een botscan.’’

Hoewel een gezonde leefstijl bijdraagt aan sterke botten, kan osteoporose nooit helemaal worden voorkomen. Maar wie er op tijd bij is, kan volgens Verhaar een hoop problemen voorkomen.
Er bestaan medicijnen die de kans op breuken drastisch verminderen. ,,Je heb allerlei soorten tabletten. En vanaf komend jaar kun je naast de griepprik ook een osteoporoseprik halen,’’ zegt Verhaar. ,,Die moet je na een half jaar herhalen. De allernieuwste medicatiemethode is een infuus. Even er aan liggen en je bent voor een jaar klaar.’’

bron